Kahve istilası, 1

Konumuza girmeden önce: Dışarıda kar yağıyor. Yılın ilk karı değil bu gerçi---on gün kadar önce iki saatliğine yağmıştı biraz, ama tutmamıştı; şimdi öğlenden beri yağıyor, geceyarısından sonraya kadar yağacak, ve de tutmaya başladı.

Çocuk tarafım "Yaşasın! Kar! Yaşasın! Kar!" diye zıplayıp oynarken, bu akşam bir dansta müzik çalmak için çok yoğun bir yoldan Baltimore'a gitmek zorunda olan büyük tarafım "Trafik... Grr... Trafik... Grrr..." diye homurdanıyor.

Büyümenin bir kötü tarafı da böyle ikilemler işte.

---

Geçen yıl Türkiye'ye geldiğimde bir iki tane görmüştüm orada da. "Starbucks" isimli, Seattle, Washington eyaleti doğumlu kahve dükkanları zincirinin bir iki temsilcisi.

Amerika'ya ilk geldiğimde çevremdekiler Starbucks istilasından şikayet ediyorlardı. "McDonalds gibi," deniyordu, "her köşebaşında bir tane olacak yakında." Ama benim oturduğum yerin yakınında öyle değildi pek. Yaklaşık iki yıl öncesine kadar. Ama iki yıl önce bir şeyler oldu ve de mantar gibi bitmeye başladılar. Şu anda, rakamlara bakarsak:

• 3 Oturduğum yerin çevresinde 3 km çapında bir dairedeki Starbucks dükkanlarının sayısı
  
• 1 Aynı daire içerisindeki bağımsız kahve dükkanlarının sayısı
  
• %100 Bu geçtiğimiz Pazar öğleden sonrasındaki kalabalığa bakılırsa, bana en yakın College Park alışveriş merkezindeki Starbucks açıldığında ne kadar iyi iş yapacağı konusundaki değerlendirmemde ne kadar haklıymışım ("Para basacaklar. Kaldırdıkları parayı bankaya taşımak için zırhlı taşıt ve silahlı nöbetçiler gerekecek. Bir soyulacak olurlarsa tarihin en büyük soygunlarından biri olarak tarihe geçecek.")
  
• 30 Bu Starbucks dükkanından, o bölgede eskiden açık olan son bağımsız kahve dükkanının mekanına olan mesafenin adım sayısı. (Bu eski dükkan yaklaşık iki yıl önce kapandı. Kapanış nedeni: Müşterisizlik. Cidden.)
  
• 9.28 Washington DC'ye inen en büyük caddelerden biri olan Wisconsin Avenue'nün, Bethesda diye bir mahalleden Georgetown mahallesine olan uzunluğu
  
• 8 ya da 9 Bu caddenin o mesafesi içinde saydığım Starbucks dükkanları (bir ara sayıyı kaybettim arabayla giderken).
  
• 0.92 Kilometre başına düşen Starbucks sayısı---az daha gayret ettiler mi 1 olacak.
  

İki soru şimdi: 1. Bu kötü bir şey mi? Hep aynı dekor, hep aynı kahve, tekel yayılımı, değişiklik yok, küçük bağımsız dükkanlara yazık, vs. 2. Türkiye'de de böyle yayılacaklar mı?

Bence bu iki sorunun yanıtı da "hayır". Birinci soruya "hayır" dememe şaşırmışsınızdır belki, çünkü genelde tekelcilik ve tek tek bağımsız dükkanların, büyük bir şirketin zinciriyle rekabet edememeleri iyi şeyler değil (bakınız, büyük süpermarketlere karşı küçük bakkallar. O kavga Amerika'da çoktan kaybedildi). Ama yukarıda listede bundan önceki bağımsız kahve dükkanıyla ilgili yazdıklarıma bir daha bakın. Mükemmel bir mekanları vardı: 30000 öğrencili bir üniversite kampüsünün, abartmasız, tam yanı. Üniversite öğrencisi ne demek? Dört ana gıda grubuyla yaşayan vatandaş demek: Şeker, yağ, tuz ve kafein. Bir üniversite kampüsünün yanında kahve satamıyorsan, git kendini denize at yani. Ama tutunamayıp kapandılar. Çünkü insanların oturup vakit geçirmeyi isteyecekleri gibi bir ortam yaratamadılar hiç.

Dükkanı hatırlıyorum: Çok karanlık, "endüstri" tema dekorlu, hep yüksek sesle müzik çalan bir yer. İnsan niye kahveye ya da cafe'ye oturmaya gider? Türkiye'de genelde ya arkadaş muhabbeti ya da oyun oynamak/toplu halde TV seyretmek için gidiliyor. Burada da öyle, artı tek başına oturup sakin sakin biraz kitap okumak, yazmak ya da çalışmak için gidenler de oluyor. E sen sandalyeleri, masaları, koltukları öyle uygun konuşma/oyun/bir iki de tek tek gruplar halinde koymazsan, aydınlatmana dikkat etmezsen, bir de yüksek sesle müzik çalarsan, ne kadar "bağımsız" takılırsan takıl, ne kadar açık mikrofon şiir geceleri ve yerel rock grubu konserleri düzenlersen düzenle, bir Pazar öğleden sonrası kimse senin bardağı üç dolar kahveni içmeye gelmez, karşıdaki bakkaldan bardağı bir dolara kahve alır evlerine giderler.

Şimdi çıkıp bir konferansta poster sunmaya gitmem gerek. Devamı haftaya. Ya da yarına, ne zaman oturabilirsem...